Transformacja energetyczna jest nieodwracalna, a Polska musi przyspieszyć z realizacją inwestycji i legislacją, aby firmy działające w Polsce mogły dalej konkurować ze swoimi zagranicznymi odpowiednikami. To główne postulaty uczestników panelu dyskusyjnego „Wszystkie oblicza OZE. U progu rewolucji w czystej energii – największe wyzwania”.
Dyskusję rozpoczął podsekretarz stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska, Miłosz Motyka, który podkreślił, że ekonomiczne realia zmuszają Polskę do rezygnacji z węgla. Obecne ceny energii elektrycznej nie są wynikiem jej niedoboru, lecz nadmiernego uzależnienia od węgla, który z każdym rokiem traci na opłacalności. Zdaniem wiceministra Motyki, gaz i odnawialne źródła energii, w tym morska energetyka wiatrowa, będą w najbliższych latach systematycznie wypierać węgiel. Będą one wspierane inwestycjami, które mają na celu dostosowanie krajowej sieci do nowych realiów energetycznych.
Jak poinformował wiceminister Miłosz Motyka, rząd mocno przyspiesza z transformacją energetyczną, W najbliższych miesiącach planowane są intensywne prace legislacyjne związane z odnawialnymi źródłami energii, obejmujące szereg kluczowych aktów prawnych. Celem jest wsparcie rozwoju sektora, wdrożenie unijnych dyrektyw oraz poprawa sytuacji prosumentów i przedsiębiorstw energochłonnych. Senat proceduje już ustawę o inwestycjach w OZE, która: wprowadza uznanie inwestycji w OZE jako nadrzędnego interesu publicznego; reguluje korzystniejsze mechanizmy rozliczeń dla prosumentów; zapewnia wsparcie dla przedsiębiorstw energochłonnych; zawiera przepisy kończące wdrażanie dyrektywy RED II.
Ustawa wiatrakowa obecnie znajduje się na końcowym etapie przyjmowania uwag i opinii. Na początku przyszłego miesiąca ma trafić do prac międzyresortowych, a następnie do Sejmu. Mała ustawa offshorowa oraz ustawa o rynku mocy w najbliższym czasie zostaną skierowane do Sejmu. Ustawa sieciowa, regulująca kwestie przyłączeń, zostanie przekazana do Sejmu w pierwszych tygodniach nowego roku. Duża ustawa offshorowa, która dotyczy zarówno systemu wsparcia dla offshore, jak i wdrażania dyrektywy RED III, jest już wpisana do wykazu prac legislacyjnych Rady Ministrów, a konsultacje społeczne najprawdopodobniej zostaną przeprowadzone w grudniu. Jeżeli chodzi o biopaliwa i biokomponenty, to ustawa kończąca wdrażanie dyrektywy RED II w transporcie będzie omawiana na jednej z najbliższych Rad Ministrów. Prawo energetyczne w zakresie wodorowym aktualnie jest procedowane w Sejmie, a przepisy dotyczące cen energii mają być przyjęte w najbliższych tygodniach.
Ale tematów związanych z energetyką poruszonych podczas Forum Innowatorów ESG 2024 było dużo więcej. Maciej Żywno, wicemarszałek Senatu szeroko omówił kwestie decentralizacji i zaangażowania obywateli w proces transformacji energetycznej. Zwrócił on uwagę na rosnące zainteresowanie Polaków instalacjami OZE na własnych posesjach, co wiąże się z oczekiwaniem stabilnych i przystępnych cen energii. W jego opinii modernizacja sieci i inwestycje w lokalne rozwiązania magazynowania energii to klucz do sukcesu. Wicemarszałek Żywno wyraził nadzieję, że wraz z rozwojem technologii i unijnym wsparciem, magazyny energii staną się bardziej dostępne, co zrewolucjonizuje postrzeganie OZE jako narzędzia do zwiększenia energetycznej niezależności.
Punkt widzenia dużych, zagranicznych koncernów przedstawił Yong Girl Lee, dyrektor departamentu External Relations w LG Energy Solution Wrocław, fabryki, w której są produkowane baterie do samochodów elektrycznych. Podkreślił, że tempo rozwoju OZE w Polsce jest nadal niewystarczające. Z perspektywy inwestorów zagranicznych Polska musi przyspieszyć swoje działania w kierunku czystej energii, aby utrzymać konkurencyjność. Przyszłość polskiego przemysłu i jego zdolność przyciągania inwestycji zagranicznych w dużej mierze zależą od tempa wprowadzania zielonej energii do krajowego miksu energetycznego. Zdaniem Yong Girl Lee warto, by rząd zastanowił się, czy w pierwszej kolejności nie zapewnić dostępu do zielonej energii 14 strefom ekonomicznym. To właśnie w nich skoncentrowany jest przemysł, a ten musi jak najszybciej przestawić się na OZE, aby zachować konkurencyjność na tle innych państw.
Prezes Energy Solution, Artur Sarosiek, skoncentrował się na potrzebach odbiorców końcowych oraz stabilności legislacyjnej, która jest niezbędna do zapewnienia inwestycji w nowe źródła energii i infrastrukturę. Wyraził opinię, że stabilność prawa i wsparcie dla sieci dystrybucyjnych powinny być priorytetem w polityce energetycznej kraju. Sarosiek zaznaczył także, że transformacja energetyczna nie może pomijać ciepłownictwa, które mogłoby znacząco wspierać rozwój OZE poprzez integrację nowych technologii.
Samo wdrożenie OZE nie będzie jednak możliwe, jeżeli nie znajdą się na to pieniądze. Temat finansowania był szeroko omówiony przez Joannę Smolik Dyrektor Departamentu Relacji Strategicznych w Banku Gospodarstwa Krajowego. Przedstawiła ona bogaty wachlarz dostępnych instrumentów finansowych, które są obecnie kierowane na transformację energetyczną, w tym m.in. środki z Krajowego Planu Odbudowy (KPO), Funduszu Morskiej Energetyki Wiatrowej, Zielonej Transformacji Miast. Zaznaczyła, że polskie banki i instytucje finansowe mają duży apetyt na wspieranie inwestycji w OZE, ale problemem pozostaje finansowanie aktywów przejściowych. W jej opinii obecny moment jest kluczowy, by odpowiednio wykorzystać dostępne środki, zwłaszcza że Polska startuje z opóźnieniem względem innych krajów Unii Europejskiej. – W BGK dokładamy wszelkich starań, aby pomimo opóźnień, wykorzystać w stu procentach środki z KPO przeznaczone na transformację energetyczną – podkreślała.
Jednym z kluczowych wyzwań jest budowanie krajowych kompetencji technologicznych. – Widzimy potrzebę tego, aby jak najwięcej technologii, które są stosowane przy okazji transformacji energetycznej, powstawało w Polsce, z udziałem polskich naukowców. To pozwoli na na zabezpieczenie suwerenności energetycznej i uniknięcie zależności od technologii zewnętrznych. Obecnie niestety tak nie jest – zauważyła Katarzyna Jodko-Piórecka z dr Katarzyna Jodko-Piórecka, Kierowniczka Działu Regulacji i Wyzwań Technologicznych w Łukasiewicz – ITECH Instytucie Innowacji i Technologii.
Panel ukazał złożoność i wieloaspektowość transformacji energetycznej w Polsce. Kluczowymi wyzwaniami są przyspieszenie tempa wdrażania OZE, decentralizacja i wsparcie obywateli, stabilność legislacyjna oraz inwestycje w lokalne technologie i kompetencje. Wszystkie te działania mają jeden wspólny cel – zapewnienie Polsce stabilnej i zrównoważonej przyszłości energetycznej, która będzie oparta na konkurencyjnych, czystych źródłach energii.