Blog

Taksonomia UE to potoczna nazwa rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852 z 18 czerwca 2020 r. w sprawie ustanowienia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje. Przepisy te zakładają zwiększenie poziomu ochrony środowiska poprzez przekierowanie kapitału z inwestycji szkodzących środowisku na bardziej ekologiczne alternatywy. Taksonomia UE to nic innego jak system umożliwiający klasyfikację działalności gospodarczych jako zrównoważone środowiskowo.

W świetle z art. 8 rozporządzenia ws. Taksonomii wyznaczony został bezwzględny obowiązek ujawniania informacji o zgodności działalności gospodarczej lub inwestycji z kryteriami określonymi w rozporządzeniu dla przedsiębiorstw finansowych i niefinansowych objętych zakresem dyrektywy o rachunkowości.

Wymogi dotyczą wszystkich przedsiębiorstw objętych zakresem dyrektywy w sprawie sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (CSRD), a wcześniej dyrektywy dotyczącej ujawniania informacji niefinansowych (NFRD).

Akty delegowane ustanawiające techniczne kryteria kwalifikacji (TKK) dla działalności gospodarczych w ramach poszczególnych sektorów

Do rozporządzenia w sprawie taksonomii wypracowano aż 4 akty delegowane ustanawiające techniczne kryteria kwalifikacji dla działalności gospodarczych w ramach poszczególnych sektorów.

Rozporządzenie delegowane 2021/2139 (obowiązujące od 1 stycznia 2022 r.) ustanawiające techniczne kryteria kwalifikacji (TKK) dla działalności wnoszących istotny wkład w łagodzenie lub adaptację do zmian klimatu), obejmujące takie sektory jak: leśnictwo; ochrona i odbudowa środowiska; przetwórstwo przemysłowe; energetyka; dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz remediacja; transport; budownictwo i obsługa rynku nieruchomości; informacja i komunikacja; działalność profesjonalna, naukowa i techniczna.

Rozporządzenie delegowane 2022/1214 (obowiązujące od  1 stycznia 2023 r.) tzw. uzupełniający akt delegowany ustanawiający TKK dla działalności związanych z gazem ziemnym i energią jądrową).

Rozporządzenie delegowane 2023/2486 (obowiązujące od 1 stycznia 2024 r.) ustanawiające TKK dla działalności wnoszących istotny wkład w zrównoważone wykorzystywanie i ochronę zasobów wodnych i morskich, w przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym, w zapobieganie zanieczyszczeniu i jego kontrolę lub w ochronę i odbudowę bioróżnorodności i ekosystemów). Rozporządzenie obejmujące takie sektory jak:  przetwórstwo przemysłowe; dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz remediacja; zarządzanie ryzykiem związanym z klęskami żywiołowymi; informacja i komunikacja; budownictwo i obsługa rynku nieruchomości; usługi; ochrona i odbudowa środowiska; działalność związana z zakwaterowaniem.

Rozporządzenie delegowane 2023/2485 (obowiązujące od 1 stycznia 2024 r.) zmieniające zapisy rozporządzenia delegowanego 2021/2139) i obejmujące takie sektory jak: przetwórstwo przemysłowe; energetyka; transport; budownictwo i obsługa rynku nieruchomości; dostawa wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz remediacja; informacja i komunikacja; działalność profesjonalna, naukowa i techniczna; zarządzanie ryzykiem związanym z klęskami żywiołowymi.

Przerośnięte dynamiczne regulacje o skomplikowanej strukturze i języku powodują, że osoby zaangażowane w projekt dotyczący ujawnień taksonomicznych patrzą z nadzieją na nowe omnibusowe rozwiązania i najchętniej skorzystałyby z furtki dobrowolności. 26 lutego 2025 r. Komisja Europejska przedstawiła pakiet uproszczeń w obszarze zrównoważonego rozwoju – Omnibus I. Jego celem było zmniejszenie obciążeń administracyjnych dla przedsiębiorstw w UE. Kluczowe uproszczenia dotyczyć mają m.in.:

• dyrektywy o sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju (CSRD)
• dyrektywy o należytej staranności przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (CSDDD) oraz 
• Taksonomii UE.

Przypomnijmy, że Komisja proponuje, aby obowiązkowe stosowanie Taksonomii UE dotyczyło tylko części największych przedsiębiorstw, czyli tych, które:

• zatrudniają ponad 1000 pracowników, oraz
• osiągają obrót netto powyżej 450 mln EUR.

Natomiast pozostałe firmy będą mogły dobrowolnie deklarować, że ich działalność jest zgodna z Taksonomią. Pojawia się również „klauzula „Opt-in” oznaczająca dobrowolność raportowania dla spółek objętych CSRD o przychodach poniżej 450 mln euro. Spółki te muszą raportować odsetek obrotu i CapEx, natomiast OpEx pozostaje dobrowolny. 

Komisja Europejska proponuje wprowadzenie uproszczeń w Taksonomii UE poprzez zmiany w trzech z czterech wyżej wymienionych rozporządzeniach delegowanych, tj. rozporządzeniach nr: 2021/2178, 2021/2139 oraz 2023/2486 w ramach projektu nowego aktu delegowanego. Propozycje obejmują:

• Uproszczenie wzorów raportowania, redukcja liczby raportowanych danych nawet o 66% dla firm niefinansowych i 89% dla instytucji kredytowych;
• Wprowadzenie uproszczeń do najbardziej złożonych kryteriów DNSH dotyczących zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli (Załącznik C) w związku ze stosowaniem i obecnością chemikaliów, które mają zastosowanie horyzontalnie do wszystkich sektorów gospodarki w ramach Taksonomii UE;
• Wprowadzenie opcji raportowania działań częściowo zgodnych z Taksonomią UE, co ma wspierać stopniową zieloną transformację przedsiębiorstw (możliwość dodatkowego raportowania działalności, które spełniają tylko niektóre wymogi art. 3 i 9 rozporządzenia (częściowe dostosowanie do systematyki);
• Wprowadzenie progu istotności finansowej dla raportowania Taksonomii UE (10% progu de minimis oznaczającego, że jeśli udział działalności kwalifikującej się do Taksonomii w obrotach, CapEx lub OpEx firmy jest mniejszy niż 10%, nie ma obowiązku raportowania jej zgodności z Taksonomią);
• Przedsiębiorstwa niefinansowe mogą pominąć raportowanie kosztów operacyjnych, jeśli działalność kwalifikująca się do Taksonomii stanowi mniej niż 25% ich całkowitego obrotu;
• Dostosowanie wskaźnika zielonych aktywów (GAR) – banki, obliczając swój wskaźnik GAR (Green Asset Ratio), będą mogły nie uwzględniać w mianowniku ekspozycji (np. kredytów, inwestycji) na firmy, które nie podlegają przyszłym wymogom CSRD.

Raportowanie Taksonomii UE obejmuje nie tylko kwestie środowiskowe, lecz również ocenę, czy działalność gospodarcza jest również zgodna z minimalnymi gwarancjami określonymi w art. 18 ust. 1 i 2 rozporządzenia w sprawie ustanowienia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje. Artykuł ten stanowi, że minimalne gwarancje są procedurami stosowanymi przez przedsiębiorstwo prowadzące działalność gospodarczą, które mają zapewnić przestrzeganie Wytycznych OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych oraz Wytycznych ONZ dotyczących biznesu i praw człowieka. Obejmują one zasady i prawa określone w ośmiu podstawowych konwencjach wskazanych w Deklaracji Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczącej podstawowych zasad i praw w pracy oraz zasady i prawa określone w Międzynarodowej Karcie Praw Człowieka. Celem tego wymogu jest zapewnienie, że przedsiębiorstwo poprzez swoje wewnętrzne regulacje (tj. m.in. polityki, procedury, instrukcje, kodeksy, systemy i wskaźniki niezbędne do zapewnienia zgodności z Wytycznymi ONZ dotyczących biznesu i praw człowieka oraz Wytycznymi OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych) kładzie nacisk na przestrzeganie praw człowieka. 

Wytyczne ONZ dotyczące biznesu i praw człowieka w drugim filarze odnoszą się bezpośrednio do działalności przedsiębiorstw, wskazując, że przedsiębiorstwa są odpowiedzialne za poszanowanie praw człowieka i powinny je respektować w trakcie prowadzonej przez siebie działalności. Odpowiedzialność za poszanowanie praw człowieka wymaga, aby przedsiębiorstwa unikały powodowania lub przyczyniania się do negatywnego wpływu na prawa człowieka oraz aby podejmowały działania mające na celu zapobieganie negatywnemu wpływowi na prawa człowieka, który może być spowodowany bezpośrednio w wyniku działalności przedsiębiorstwa, poprzez jego produkty lub usługi, a także w jego relacjach biznesowych.

Ponadto wskazuje się, że odpowiedzialność za poszanowanie praw człowieka dotyczy wszystkich przedsiębiorstw bez względu na wielkość, branżę, kontekst działalności, własność i strukturę. – Mimo nadchodzących zmian niesionych Omnibusem I, nie mamy wątpliwości, że nadal będzie to duże wzywanie dla biznesu. Wdrażanie i raportowanie zgodności z Taksonomią UE pozostaje ambitnym, ale nieuniknionym wyzwaniem dla wielu organizacji. Dynamika zmian regulacyjnych spowodowała, że kluczowe staje się strategiczne podejście, oparte na rzetelnej analizie działalności, przemyślanej komunikacji i elastyczności operacyjnej. Naszym zadaniem jako doradców jest nie tylko odciążyć firmy w spełnianiu wymogów sprawozdawczych, ale przede wszystkim pomóc im wykorzystać Taksonomię jako narzędzie transformacji – wspierające zieloną zmianę i zwiększające transparentność oraz konkurencyjność na rynku zrównoważonego finansowania – podsumowuje dr Agata Molisz, menedżerka ds. doradztwa ESG w CSRinfo.